Over het precieze ontstaan van de politieke termen links en rechts bestaan verschillende verklaringen, hoewel er overeenstemming is dat het ontstaan dateert uit de tijd van de Franse Revolutie waarbij in de Franse Staten-Generaal een ruimtelijke opdeling ontstond waarbij voorstanders van het behoud van de oude machtsverhoudingen zich aan de rechterzijde bevonden en de tegenstanders links. De conservatieven (reactionairen en klerikalen) zaten rechts van de voorzitter. Zij bestonden voornamelijk uit edellieden, kerkelijke leiders en monarchistische burgers die het traditionele Ancien Régime in stand wilden houden. Links van de voorzitter zaten de seculiere liberalen. Zij wilden de macht van de traditionele orde doorbreken ten bate van de burgerij. Later in de negentiende eeuw verschoven de accenten: links werd vooral van toepassing op socialistische partijen, waardoor de liberalen in het politieke midden belandden en conservatieven onder rechts kwamen te vallen.
Betekenis van het begrip links
Over het algemeen klinkt in het politieke begrip links iets door van “bevrijding van burgers uit oude onderdrukkende structuren”. Omdat die bevrijding van de zwakkeren niet door de markt werd gerealiseerd, en dus vaak van de staat werd verwacht, associëren sommigen (een bepaald deel van politiek rechts) links vooral met etatisme. Op die manier kan het begrip politiek links ook wel verbonden worden met het collectivisme, een stroming die het belang van de gemeenschap boven dat van het individu stelt.
Vanouds wordt het begrip links dus geassocieerd met socialisme maar ook wel communisme. Van recentere datum zijn de linkse noties sociaaldemocratie en de verzorgingsstaat. In het verlengde daarvan worden de volgende zaken over het algemeen als links beschouwd:
- Streven naar meer macht voor de economisch ‘zwakken in de samenleving’ (klassenstrijd).
- Wantrouwen ten aanzien van de vrije marktwerking en van het bedrijfsleven (het kapitaal).
- Het toepassen van overheidsingrijpen om tot een Rawlsiaanse of egalitaire verdeling van welvaart te komen.
Overigens werden in Nederland tot de Tweede Wereldoorlog alle niet-confessionele partijen tot de linkse partijen gerekend.
Andere politieke doelen die heden ten dage ook als links worden beschouwd:
- Zorg voor het milieu (vooral als dit bereikt wordt door meer overheidsmaatregelen).
- Maatschappelijke verandering door emancipatie van vrouwen.
- Ondersteuning van minderheden, bijvoorbeeld door ‘positieve’ discriminatie of – minder omstreden als links doel – het bestrijden van discriminatie.
- Verzet tegen racistische en xenofobe denkbeelden en tegen etnocentrisch nationalisme.
- Het afschaffen van traditionele regels die als onderdrukkend worden ervaren (bijvoorbeeld ten aanzien van abortus).